Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçeklehandan bir düzen değildir. Ahbaplık, maşer zarfında insanoğluın sahi nasıl davrandıklarını değil, nasıl davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak muhtevain vardır. Türe kıymeti dolayısıyla, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene almak, maşerî ömürın gerçekleşmesini tedarik etmek lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin karşısına ikrar edilmesi ve uyulması gereken, katiyetle hak kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle maşer zarfında insanoğluın davranış ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her devir mümkündür. “İşte hukuk, in davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir sistem, bir bütündür.” İnsan-in, in-doğa ilişkilerinin insanlığın hissedar çıkarı ve huzuru muhtevain evrensel ilkelerle güvence altına kızılınmasıdır. Ahbaplık, insaniyet seviyesi muhtevain göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biryoğun rey ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, maşer sözleşmesi, doğa ve insanoğlu olarak belirten konseptlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun hissedar iyiliğini tedarik etmek için konulan ve hep gücüyle desteklenen kaide, pay ve kanunların hepsidür. Elan yaygın bir teşhismıyla hukuk, adalete yönelmiş maşerî yaşama düzenidir. Ahbaplık Lügat Demeı Ahbaplık kelimesi Arapça “pay” kökünden gelir ve pay kelimesinin çoğheybetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “pay” kelimesinin çoğheybetli “ilenme’kak”tır. Türk Anahtar Kurumu’na bakarak hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım gücünü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” mealı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk mealında da kullanılır. Beceri Demeı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği muhtevain hala doyurucu bir teşhism yapılamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok ikrar edilen teşhismı ise: “Mukannen bir zamanda mukannen bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) demetlanmış kurallar hepsidür.” Ilmî bir disiplin olarak hukuk, kendi zarfında gerçek olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun kişiler arası ilişkileri iş saha kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile devlet veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Halk Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Ahbaplık, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ödenek Anayasa Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun kafalıca alt dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku başka toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik devlet aracılığıyla güvenceye kızılınmış ve cebri yapmış oldurımlara mevla olmasıdır. Ahbaplık kuralları in davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun eder kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla misal nitelikteki eksiksiz durumlarda uygulanması esenlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık sahaında yapmış oldurım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek muhtevain kullanılır. Ahbaplık düzenini esenlamayı ve korumayı amaçlayan yapmış oldurımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve içsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yapmış oldurımlar bu durumları mâni olmak muhtevain kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, cezaevi ve tıngır cezaları; esas hukukunda siyasetten men, parti kapatma; mevhibe hukukunda mevhibe ve gümrüksüzçılık cezaları kabil değiştirilmiş hukuk dallarında değiştirilmiş yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakadar çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; bilinçi bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik değil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek veya politik konseptleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan hukuk, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşerî bir yaşama düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, tatbik yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşerî ömürı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve asayiş zarfında bir arada yaşamalarını esenlamaktır. 2. Kılgısal Yarar (Sosyal İhtiyaçların Karşıtlanması) Hukukun tatbik amacını, maşerî gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer zarfında canlı insanoğluın, birbirleri ile rekzetmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanın yapısından kaynaklanan gereksinimlerinı karşılamaya çkızılışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile veladet, izdivaç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir hukuk düzeni ömürın gerçek gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın natürel yapısına ve bundan ileri gelen gereksinimlerine yaraşır cereyan etmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, iktisadi gerçeklere de sadıkdır; iktisadi yoksulluklara uymalı ve onları karşılamalıdır. 3. Türe Ahbaplık bu fonksiyonu ile mukannen bir kodifikasyon altına aldığı sosyal gereksinimlerı, özü salt bir muadelet düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak sağlıklı kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısa teşhismıyla doğruluk, “bir muadelet düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) cereyan etmek üzere dü değiştirilmiş anlamda kullanılır. Türe haddizatında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet mealında şahsi bir özelliği deyimler. şahıs her devir haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni yöneltmek uğrunda kadimî ve değmeselemez bir çaba gösterir. İşte bu davranış ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile alakadar oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk peritonı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği alışveriş biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk sahaında hukuki eder olarak söz konusu olan doğruluk de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve idraklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Topluluk muhtevaindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini muhtevaaziz kurallar eksiksizü olarak hukuk, bu değerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve içmek durumunda bulunduğuna bakarak, adaletin sonunda, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında doğruluk acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü doğruluk peritonı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm hukuk sistemine ve sistemlerine egemen kâin, nesnel ve salt bir eder niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini muhtevaerir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; lüzumlu mevcut düzeni mukayyet olmak, gerekse onu değmeseletirmeyi meşrulaştırmak muhtevain her devir adalete kafavurulur. Nesnel ve kanun üstü doğruluk hukukta karşımıza oturmuş hukuk düzenlerinin birincil örneği, olması gereken hukuk mealında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, mevcut hukuk düzenlerinin kendisine yaraşır olup olmadığı açısından bir eder ve yorum ölçüsü olur. Gene bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun akdetmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile müspet ve menfi karşılıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon muvazene zarfında olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Alışılagelen olarak tüm hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî yaşama uyacak, hem de bu maşerî ömürın amerikan barış zarfında sürebilmesi muhtevain bir düzen görünümünü esenlamaya çkızılışacaktır.